Nước Mắm Tĩn Tôm Biển

Nước mắm của người Việt xuất hiện từ hơn 300 năm trước tại Phan Thiết do người Chăm Pa học được của người Ấn Độ, sau đó dạy lại cho người Kinh nhưng ít ai biết loại gia vị đậm nét truyền thống này lại xuất phát từ La Mã.

Sản xuất Garum các đây 2000 năm, thời kì La Mã

Lịch sử nước mắm đã bắt nguồn từ hơn 2,000 năm trước. Vào thời kì La Mã, xuất hiện một loại gia vị đặc biệt gần giống nước mắm ngày nay, có tên là garum. Garum được tìm thấy đầu tiên ở Hy Lạp, trong những chiếc vò cổ trên các con tàu bị đắm. Sau đó, người ta dần phát hiện ra các xưởng sản xuất Garum cổ tại Ý, với qui mô lớn nhất là ở Pompeii. Ngày nay, các bình gốm đựng Garum vẫn được trưng bày trong bảo tàng ở thành phố Pompeii.

Các nhà khoa học đã phân tích vài mẫu garum cổ còn sót lại. Kết quả, các acid amin, chất mặn ngọt có trong Garum giống với các thành phần của nước mắm chúng ta đang ăn. Người La Mã dùng cá cơm, cá thu, cá ngừ,…bỏ xương và giữ nguyên nội tạng, ướp với muối trắng và thảo dược. Phơi cho hỗn hợp lên men, rồi ép lấy nước cốt, đó chính là Garum. Do sự quý hiếm của muối ở Châu Âu, nên một bình gốm Garum thời ấy có giá rất đắt, xấp xỉ 500USD thời nay.

Bảo tàng nước mắm và quá trình khôi phục nước mắm Tĩn xưa

Sau gần 50 năm bị lãng quên, nước mắm tĩn Phan Thiết đang đứng trước nguy cơ thất truyền. Tuy nhiên, bảo tàng Làng Chài Xưa vẫn còn đủ tư liệu và nghệ nhân để khôi phục lại hương vị nước mắm 300 năm ấy. Được kéo rút trực tiếp từ thùng lều gỗ chín chậm với cá cơm than to béo tươi và muối tinh khiết, nước mắm Tĩn ngày nay là loại nước mắm rin nguyên chất làm từ những giọt “nước mắm nhỉ nước đầu” quý giá hơn cả nước mắm nhỉ thông thường. Đặc trưng của nước mắm Tĩn là sự sánh đặc thịt cá, hậu vị dịu ngọt và hương vị thơm ngon đọng rất lâu trong cổ họng, mà chỉ cần ăn không với cơm trắng, cũng đủ ngon hơn nhiều sơn hào hải vị.

Đặc biệt, khi được đựng trong tĩn gốm, không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, nước mắm Tĩn sẽ được lên men lần 2, khiến hương vị càng thêm đậm đà.

Nước mắm Tĩn ngày nay sẽ là cầu nối cho những giá trị truyền thống từng bị đứt gãy của nước mắm Việt. Hơn thế, với sự ra đời của bảo tàng nước mắm Làng Chài Xưa, hi vọng gu nước mắm truyền thống sẽ trở lại và nước mắm sẽ được trân trọng như vật báu quốc gia, đầy tinh túy và rất riêng của người Việt.

Mua nước mắm rin trong Tĩn gốm của Phan Thiết tại đây: https://nuocmamtin.com/product/nuoc-mam-tin-nhan-xua/

Hoặc mua trực tiếp tại Tiki để được giao hàng tận nơi: https://tiki.vn/cua-hang/nuoc-mam-tin

Hoặc xem thêm đại lý của nước mắm Tĩn tại đây: https://nuocmamtin.com/dai-ly/

Xem thêm bài ý nghĩa họa tiết được vẽ trên tĩn nước mắm: https://nuocmamtin.com/y-nghiia-cac-hoa-tiet-tren-tin-nuoc-mam/

Tên các loại tôm xuất khẩu của Việt Nam

Ngành tôm đã đóng một vai trò rất quan trọng trong xuất khẩu thủy sản Việt Nam ra thế giới trong suốt hai thập kỷ qua. Hiện nay, các loại tôm Việt Nam được xuất khẩu đến 100 quốc gia, trong đó 5 thị trường lớn nhất bao gồm: Hoa Kỳ, Châu Âu,Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Tôm thẻ chân trắng là nguồn xuất khẩu thủy sản chủ lực ở nước ta nhờ  chất lượng tốt, sản lượng nuôi lớn, thị trường có nhu cầu và giá thành khá ổn định. Hơn nữa, loại tôm thẻ này mang lại giá trị kinh tế cực cao.

Tôm sú chính là ưu thế của Việt Nam so với các quốc gia xuất khẩu tôm khác bởi hiện tại, Việt Nam là đất nước sản xuất tôm sú lớn nhất trên toàn cầu với sản lượng ổn định. Ngoài ra Việt Nam còn xuất khẩu một số loại tôm khác như: tôm hùm, tôm càng xanh, tôm nước ngọt…

Tôm tích trắng có nhiều chân, chúng có màu trắng xanh hoặc trắng đục, hai chiếc càng giống như càng tôm.

Tôm tích vằn hay tôm Phú Quý là loài giáp xác ăn thịt, chúng có nhiều màu sắc, các sọc vằn vắt ngang xen kẽ nhau, hình dáng khá giống với tôm hùm, kích thước lớn, có thể dài đến 40cm nên được gọi là loài lớn nhất trong họ nhà tôm bọ ngựa.

Bài viết trên đã tổng hợp các loại tôm phổ biến ở các vùng nước mặn, nước ngọt và nước lợ. Mỗi một vùng nước khác nhau, các loại tôm đều mang hương vị đặc trưng riêng. Hãy chia sẻ kinh nghiệm và sở thích của bạn về các loại tôm bằng cách bình luận bên dưới nhé!

Công đức của các hàm hộ (nhà thùng) nước mắm

Đến thế kỉ 19 và 20, nhờ công sức của các hàm hộ mà Phan Thiết đã trở thành vựa sản xuất nước mắm chính của cả nước, với sản lượng vô cùng lớn. “Hàm hộ” là từ địa phương mà người Phan Thiết dùng để gọi các chủ nhà thùng lớn Tiêu biểu nhất là ông tổ nghề nước mắm Trần Gia Hòa. Người được vua Nguyễn ban chức quan bát phẩm vì đã có công cho nước mắm vào tĩn và chở bằng ghe bầu đi bán khắp cả nước. Hàm hộ thứ 2 chính là bà Lục Thị Đậu, người được triều đình Huế ban tặng 4 chữ “Hào Nghĩa Khả Gia” vì đã dùng tiền kinh doanh nước mắm để mở con đường lớn Mũi Né – Phan Thiết xưa.

Kể tên các loại tôm biển ở Việt Nam

Sau đây là một số loại tôm biển chiếm chủ yếu ở Việt Nam

Tôm sú là một trong những đối tượng nuôi biển có giá trị kinh tế cao. Thịt tôm sú rất chắc, có kích thước lớn, vị ngọt. Tôm sú nuôi có màu xanh dương đậm, trên mặt lưng của tôm có vân màu đen vàng xen kẽ nhau, trải dài từ phần đầu đến đuôi tôm. Tôm sú biển thì có màu vàng đất, các vân cũng giống như tôm sú nuôi.

Tôm hùm là loài tôm có kích thước khổng lồ, với chiều dài có thể lên đến 60 cm và nặng tới vài kg. Tôm hùm sinh sống ở đáy biển sâu và là loài có giá trị kinh tế cao. Thịt tôm hùm được đánh giá là ngon, béo ngậy với vị ngọt tự nhiên. Chúng được xem là món cao cấp, xuất hiện trong các nhà hàng hảo hạng trên thế giới. Tại Việt Nam, tôm hùm cũng là đặc sản biển quý hiếm và được khai thác chủ yếu ở vùng biển miền Trung.

Loài tôm này sở hữu vỏ hơi cứng màu xanh đen đậm, vân nằm giữa các đốt có màu trắng nổi bật. Kích cỡ tôm sắt nhỏ hơn các loại tôm biển khác, nhưng thịt dai ngon với vị ngọt đậm đà khi hấp hoặc nướng. Tôm sắt thường được bắt gặp ở một số vùng biển Việt Nam như Cát Bà đến vịnh Diễn Châu, Vũng Tàu đến Đá Bạc.

Tôm tích (hay còn gọi là tôm tít, tôm thuyền, bề bề) là một loài tôm biển đặc biệt, thường sinh sống ở các vùng biển ấm như Thái Bình Dương. Tại Việt Nam, loài tôm này thường xuất hiện ở vùng duyên hải miền Trung. Điểm khác biệt nổi bật của tôm tích là hình dáng kỳ lạ, phần bụng giống tôm nhưng lại có càng giống bọ ngựa.

Ngoài ra, tôm tích có khả năng biến đổi màu sắc linh hoạt, từ nâu sang xanh lục, hồng nhạt, đen và có thể phát quang, giúp chúng ngụy trang linh hoạt.

Tôm mũ ni là một loài động vật giáp xác mười chân, sống ở những vùng biển xa hoặc các rạn đá ngầm, rạn san hô sâu dưới đáy biển.

Về kích thước, tôm mũ ni có khối lượng trung bình từ 0.5 - 1.2kg/con, thậm chí có những con cá thể khổng lồ nặng tới 1.5 - 2kg. Tuy nhiên, với vỏ dày và nặng, phần thịt ngon bên trong chỉ chiếm khoảng 1/3 đến 1/2 trọng lượng cơ thể. Thịt tôm mũ ni được đánh giá là ngọt, dai, thơm ngon và giàu dinh dưỡng hơn cả tôm hùm.

Tôm càng biển hay còn gọi là tôm phốc (tôm phóc) là loài tôm phân bố nhiều ở các vùng biển miền Trung như Bình Định, Phú Yên, Quảng Nam, Quảng Ngãi,... Điểm đặc trưng của chúng là kích thước vừa phải, khoảng 40 - 70 gram/con.

Về hình dáng, tôm càng biển có phần thân trên màu đỏ tươi, trong khi phần phía dưới có màu trắng đục, tạo nên vẻ ngoài khác biệt. Ở phần đầu, chúng sở hữu 2 càng dài khoảng 10cm và 4 chân ở mỗi bên thân.

Dưới đây là danh sách một số loại tôm được nuôi trồng phổ biến ở vùng nước ngọt

Tôm đất có kích thước nhỏ bé, chỉ dài khoảng 4-5cm với vỏ mỏng màu hồng nhạt. Chúng sở hữu thân hình thon dài, phần đầu nhỏ nhưng bụng khá phình to. Điểm nhận dạng dễ thấy là phần đuôi có hai râu dài và hai càng to khỏe.

Loài tôm này có khả năng sống ở cả môi trường nước ngọt lẫn nước mặn, nhưng chúng phổ biến hơn ở nước ngọt như đầm, hồ, ao, sông suối. Tôm đất thường sinh sống thành đàn đông đúc, kiếm ăn ở tầng đáy.

Tôm càng xanh nổi bật với kích thước lớn, là một trong những loài tôm nước ngọt lớn nhất thế giới. Chúng được nuôi trồng thủy sản rộng rãi tại nhiều quốc gia, phân bố ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, từ Ấn Độ đến Đông Nam Á và miền bắc Úc.

Về hình dáng, tôm càng xanh trưởng thành có thể đạt tới chiều dài trên 30cm, màu sắc chủ đạo là nâu. Tuy nhiên, ở giai đoạn nhỏ hơn, chúng thường mang màu xanh lục với những sọc dọc mờ nhạt trên thân, tạo nên vẻ ngoài đẹp mắt, khác biệt.

Sau đây là một số loại tôm được nuôi trồng ở vùng nước lợ:

Tôm he là loại tôm sống ở vùng nước lợ, chúng có màu xanh nhạt hoặc màu vàng, mắt xanh cà vỏ rất mỏng. Thịt tôm này chắc, có vị rất ngọt, chứa nhiều chất dinh dưỡng. Đa số, chúng thường xuất hiện ở các đảo, rạng đá.

Tôm thẻ chân trắng sở hữu màu sắc đặc trưng là màu trắng đục trên thân không có đốm vằn. Chân bò có màu trắng ngà, chân bơi màu vàng, các vành chân đuôi màu đỏ nhạt và xanh. Râu tôm có màu đỏ gạch, dài gấp rưỡi thân. Đặc điểm dễ nhận biết khác là tôm có 2 răng cưa ở bụng và khoảng 8-9 răng cưa trên lưng.

Tôm thẻ chân trắng là loài ăn tạp, có khả năng kháng bệnh tốt, chịu đựng khá tốt với các biến đổi môi trường nuôi. Tốc độ sinh trưởng nhanh, có thể nuôi với mật độ 50-80 con/m2.